Udar mózgu stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, nie tylko ze względu na bezpośrednie zagrożenie życia, ale także z powodu długofalowych skutków dla funkcji poznawczych takich jak: zaburzenia uwagi, pamięci, percepcji, mowy i funkcji wykonawczych. W tym tekście przyjrzymy się jak EEG Biofeedback może wesprzeć rehabilitację neurologiczną.

Pacjenci po udarze mózgu często zmagają się z różnorodnymi deficytami poznawczymi. Problemy
z pamięcią, uwagą oraz funkcjami wykonawczymi mogą wpływać na zdolność do wykonywania codziennych czynności oraz powrót do pracy. Według Journal of the International Neuropsychological Society, udar prowadzi do zaburzeń neuroplastyczności mózgu, co skutkuje upośledzeniem funkcji poznawczych, zarówno w krótkim, jak i długim okresie​.

Zaburzenia funkcji poznawczych zależą od lokalizacji i rozległości uszkodzenia mózgu, a także
od szybkości i skuteczności interwencji terapeutycznych.

Zaburzenia uwagi

Udar często powoduje deficyty w zakresie uwagi, w tym problemy z koncentracją, podzielnością uwagi oraz zdolnością do jej utrzymania przez dłuższy czas. U pacjentów po udarze mogą również występować zaburzenia selektywności uwagi, co oznacza trudności w skupieniu się na jednym zadaniu przy jednoczesnym ignorowaniu bodźców zewnętrznych.

Zaburzenia pamięci

Deficyty pamięci są częstym następstwem udaru, zwłaszcza gdy uszkodzeniu ulega hipokamp, pełniący kluczową rolę w procesach pamięciowych. Pacjenci mogą doświadczać problemów z pamięcią krótkotrwałą, trudności w przyswajaniu nowych informacji oraz w przypominaniu sobie zdarzeń sprzed udaru. Uszkodzenia mogą obejmować zarówno pamięć werbalną, jak i niewerbalną.

Zaburzenia funkcji wykonawczych

Funkcje wykonawcze, takie jak planowanie, rozwiązywanie problemów, kontrola impulsywna i elastyczność poznawcza są zazwyczaj związane z uszkodzeniami w korze przedczołowej, co prowadzi do trudności w organizacji codziennych zadań oraz w adaptacji do nowych sytuacji.

Zaburzenia językowe (afazja)

U pacjentów, u których udar dotknął lewą półkulę mózgu, może wystąpić afazja. Obejmuje trudności w zrozumieniu mowy, formułowaniu wypowiedzi oraz zaburzenia płynności językowej. Istnieją różne typy afazji w zależności od miejsca uszkodzenia, a stopień nasilenia może się różnić od łagodnych zaburzeń do całkowitej utraty zdolności językowych.

Zaburzenia percepcyjne

Uszkodzenia w obszarach kory mózgowej odpowiedzialnych za przetwarzanie bodźców wzrokowych i słuchowych mogą prowadzić do zaburzeń percepcji, takich jak trudności w rozpoznawaniu obiektów, twarzy czy przestrzeni. U niektórych pacjentów rozwija się również zespół pomijania stronnego (ang. neglect), w którym nie są oni świadomi bodźców po jednej stronie ciała.

Depresja poudarowa

Depresja poudarowa (post-stroke depression, PSD) jest jednym z najczęstszych neuropsychiatrycznych powikłań po udarze mózgu. Charakteryzuje się objawami zbliżonymi do klasycznej depresji, takimi jak obniżenie nastroju, anhedonia i zmęczenie, ale często towarzyszą jej nasilone zaburzenia poznawcze i spowolnienie psychoruchowe. Szacuje się, że depresja poudarowa występuje u około 33% pacjentów po przebytym udarze. Zaburzenia emocjonalne wpływają negatywnie na proces rehabilitacji i jakość życia pacjentów. W badaniach nad epidemiologią PSD wykazano, że pacjenci z wyższym stopniem niesprawności i gorszymi wynikami funkcji poznawczych są bardziej podatni na rozwój depresji po udarze.

Długofalowe konsekwencje

Konsekwencje poznawcze udaru mają charakter długotrwały i mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat po incydencie. Badania wskazują, że deficyty poznawcze są silnym predyktorem niepełnosprawności oraz niskiej jakości życia pacjentów po udarze. Ponadto, pacjenci z uszkodzeniami mózgu są bardziej narażeni na rozwój demencji w późniejszym okresie życia.

Zastosowanie EEG Biofeedback w rehabilitacji po udarze

EEG Biofeedback jest zalecany w leczeniu i wspomaganiu terapii wielu zaburzeń neurologicznych i psychicznych, w tym:

• zaburzenia lękowe i depresja,
• ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi),
• zaburzenia snu (regulacji fal alfa i theta),
• zaburzenia funkcji poznawczych po udarze mózgu (poprawa pamięci i uwagi),
• zaburzenia autystyczne (ASD),
• zaburzenia związane ze stresem pourazowym (PTSD)
  
  

EEG-Biofeedback to technika neuromodulacyjna, która umożliwia pacjentom regulację aktywności fal mózgowych, co z kolei może wspomagać przywracanie funkcji poznawczych po udarze. Jak pokazują badania opublikowane w Journal of the International Neuropsychological Society, EEG Biofeedback oferuje znaczące korzyści w rehabilitacji funkcji poznawczych, takich jak pamięć robocza, uwaga i elastyczność poznawcza​.

Praktyka pokazuje, że pacjenci po przebytym udarze, którzy skorzystali z terapii EEG Biofeedback, osiągnęli lepsze wyniki w testach oceniających pamięć i uwagę. Terapia, opierająca się na monitorowaniu i regulacji fal mózgowych alfa, theta oraz SMR (12–15 Hz), wspiera odbudowę funkcji neuronalnych w uszkodzonych obszarach mózgu. Dzięki temu sprzyja procesom neuroplastyczności i wspomaga odtwarzanie połączeń neuronalnych, co przekłada się na poprawę funkcji poznawczych pacjentów.

Wiele badań potwierdza skuteczność EEG Biofeedbacku jako wartościowego narzędzia rehabilitacyjnego dla pacjentów po udarze. Włączenie tej metody do praktyki neurologicznej może znacząco przyspieszyć proces rehabilitacji oraz podnieść efektywność terapii, przynosząc korzyści pacjentom.

Zachęcamy do stosowania EEG Biofeedbacku w codziennej praktyce klinicznej.

Zapraszamy na szkolenia z zakresu EEG-biofeedbacku.

Bibliografia:

1. Barker-Collo, S., Feigin, V., Lawes, C. M., Parag, V., Senior, H., & Rodgers, A. (2012). Reducing attention deficits after stroke using attention process training: a randomized controlled trial. Stroke, 43(10), 2858-2864.
2. Brodtmann, A., Kynan, T., Puce, A., Darby, D., & Donnan, G. A. (2014). Changes in regional brain tissue composition in aging and stroke. Neurobiology of Aging, 35(4), 885-893.
3. Corbetta, M., Kincade, M. J., Lewis, C., Snyder, A. Z., & Sapir, A. (2005). Neural basis and recovery of spatial attention deficits in stroke patients. Nature Neuroscience, 8(11), 1603-1610.
4. https://www.psychiatria.com.pl/index.php/issues/2016-vol-16-no-3/depresja-poudarowa
5. Corbetta, M., Kincade, M. J., Lewis, C., Snyder, A. Z., & Sapir, A. (2005). Neural basis and recovery of spatial attention deficits in stroke patients. Nature Neuroscience, 8(11), 1603-1610.
6. Hackett, M. L., Yapa, C., Parag, V., & Anderson, C. S. (2014). Frequency of depression after stroke: a systematic review of observational studies. Stroke, 36(6), 1330-1340.
7. Hammond, D. C. (2011). What is neurofeedback: An update. Journal of Neurotherapy, 15(4), 305-336.
8. Journal of the International Neuropsychological Society. (2023). Efficacy of Neurofeedback Interventions for Cognitive Rehabilitation Following Brain Injury: Systematic Review and Recommendations for Future Research. Cambridge University Press. Link do artykułu.