Techniczne podstawy elektroencefalografii (EEG)
Każdy lub większość z nas słyszała o badaniu EEG.
Badanie EEG, czyli elektroencefalografia, to jedna z najważniejszych metod diagnostycznych w neurologii, pozwalająca na ocenę czynności bioelektrycznej mózgu. Dzięki EEG możliwe jest monitorowanie pracy mózgu w różnych stanach fizjologicznych oraz wykrywanie nieprawidłowości związanych z chorobami neurologicznymi.
W niniejszym artykule Małgorzaty Aniśko, specjalistki EEG, autorka przybliży na czym dokładnie polega badanie EEG, jak się do niego przygotować, jak wygląda jego przebieg oraz jakie informacje można uzyskać dzięki tej metodzie diagnostycznej. Dowiesz się również, jakie są rodzaje fal mózgowych, jak interpretować wyniki badań oraz jakie aktywacje są stosowane w trakcie jego wykonywania.
CO TO JEST BADANIE EEG?
Jest to metoda badania czynności mózgu polegająca na rejestrowaniu za pomocą wykresu potencjałów prądów czynnościowych, wytwarzanych przez komórki mózgowe, czyli bioprądów. Są one odbierane przez elektrody przyłożone do powierzchni czaszki lub bezpośrednio do powierzchni kory mózgowej. Głównym zadaniem neuronów jest odbieranie, przetwarzanie i przekazywanie informacji w postaci bodźców elektrycznych. Każda komórka otrzymuje informacje przekazaną od innych neuronów,a także od innych wyspecjalizowanych komórek-receptorów narządów zmysłowych, bądź bezpośrednio ze środowiska zewnętrznego przez wyspecjalizowane dendryty. Informacje te komórka przekazuje dalej poprzez akson. Wzdłuż aksonu podobnie jak i w wzdłuż dendrytów przewodzenie impulsu odbywa się na drodze elektrycznej (dzięki temu możemy rejestrować aktywność elektryczną układu nerwowego m.in. mózgu).
JAK PRZEBIEGA BADANIE EEG?
Mózg człowieka składa się z płata czołowego, płata ciemieniowego, płata potylicznego i płatów skroniowych.
Pacjent w dzień poprzedzający badanie powinien umyć głowę. Nie używać lakierów, oliwek, odżywek do włosów. Przed badaniem powinien zjeść lekki posiłek oraz zażyć leki przyjmowane na stałe. Przed samym badaniem nie należy pić kawy i napojów energetycznych. Przyjmowane leki i suplementy diety najlepiej spisać na kartce i przekazać technikowi.
Podczas badania zakłada się elektrody (np. czepek automatyczny, elektrody miseczkowe lub elektrody grzybkowe) na głowie pacjenta w wyznaczonych punktach w/g międzynarodowego systemu 10-20. Rejestrowany sygnał z pokrywy czaszki jest przetwarzany i zapisywany w postaci krzywej. Krzywa odzwierciedla czynność bioelektryczną mózgu. Składa się ona z szeregu fal o określonej częstotliwości, amplitudzie, kształcie oraz wychyleniu od linii izoelektrycznej.
Fale te mogą być pochodzenia mózgowego lub spoza mózgu (wszelkiego rodzaju artefakty).
Podczas badania używa się montaży. Są to połączenia elektrod konkretne dla danego programu. Zazwyczaj jest to montaż dwubiegunowy. Zakres fal posiada normy w zależności od wieku pacjenta i stanu fizjologicznego (czuwania, senności czy snu).
OPIS BADANIA EEG
Do opisu czynności krzywej EEG ważna jest ocena amplitudy, kształtu, rozkładu przestrzennego, symetrii oraz sposobu występowania fal w danym przedziale czasu.
Zapis EEG dzielimy na cztery pasma częstotliwości mierzone w hercach (Hz).
Są to fale: Alfa, Beta, Theta i Delta.
Pasmo fali Alfa: wynosi 8- 13 Hz (u osób dorosłych występuje w potylicy)
Pasmo fali Beta: powyżej 13 Hz (u osób dorosłych występuje w czole)
Pasmo fali Theta: 4- 7 Hz (u osób dorosłych występuje w skroniach)
Pasmo fali Delta: 0,5 – 4 Hz (u osób dorosłych występuje w śnie)
U dzieci powyższe fale występują w zależności od wieku i stanu czuwania.
MIEJSCE – PRACOWNIA EEG
Badanie EEG wykonuje się w Pracowni. Powinno być to miejsce, w którym pacjentowi będzie komfortowo i wygodnie. Ważna jest też rola technika, aby pacjent czuł się bezpiecznie.
Po założeniu czepka i elektrod na głowie pacjenta badanie wykonuje się w pozycji leżącej lub na siedząco. Przez większość badania oczy powinny być zamknięte. W przypadku dzieci jest to zależny to od współpracy z małym pacjentem. Przy jej braku, wykonujemy badanie z otwartymi oczami.
W BADANIU EEG WYKONUJE SIĘ AKTYWACJE:
RZ – reakcja zatrzymania,
FS – fotostymulacja,
Hw – hiperwentylacja,
Deprywacja – pozbawienie pacjenta snu.
RZ – czyli reakcja zatrzymania. W trakcie tej aktywacji pacjent proszony jest o otwarcie oczu i zamknięcie.
FS – fotostymulacja są to rytmiczne serie błysków świetlnych o określonej częstotliwości stosowane przez określony okres czasu. Podczas błysków może pacjent czuć dyskomfort i rozdrażnienie.
Hw – hiperwentylacja są to rytmiczne, nieco głębsze i szybsze oddechy pacjenta przez 3 minuty (na polecenie lekarza może trwać dłużej). Tę aktywację wykonujemy przy zamkniętych oczach.
Deprywacja – pozbawienie pacjenta snu. Osoba dorosła powinna nie spać przez całą noc. Niemowlęta i dzieci bardzo małe umawiane są w godzinach drzemek. Starsze dzieci w zależności od wieku wybudzane są około 2 w nocy lub około 4 rano. Ważne jest, aby pacjenci nie przysypiali w trakcie przygotowania.
Ciekawostką jest, że dzieci potrafią zasypiać z oczami otwartymi.
Niektóre aktywacje ze względu na stan pacjenta i wiek mogą być dostosowane do indywidualnych możliwości lub niemożliwe do wykonania.
PODSUMOWANIE
Wykonane badanie opisuje lekarz elektroencefalografista. Szczegółowo analizuje wzrokowo cały zapis krzywej. Zwraca uwagę na notatki technika wykonane podczas rejestracji badania. Podsumowuje badanie technicznie. Całokształt wyniku dopełnia opis badania.
O wartości i poprawnie wykonanym badaniu możemy mówić wtedy, gdy spełnione są warunki: prawidłowo przygotowany pacjent, pracownia oraz jak najlepsze wyeliminowanie artefaktów przez technika, gdyż mogą stanowić one problem z odczytem zapisu. Zły zapis jest gorszy niż jego brak, wtedy nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy mamy do czynienia z artefaktem, czy z chorobą.
AUTORKA: Techniczka elektoencefalografii, Małgorzata Aniśko, wykładowczyni Centrum Edukacji AKSON
