W diagnostyce neurologicznej i neuropsychologicznej coraz większe znaczenie zyskują zaawansowane metody ilościowej analizy aktywności mózgu. Jedną z takich metod jest QEEG (quantitative EEG), określane również jako „mapowanie czynności bioelektrycznej mózgu”.
W niniejszym artykule mgr Ksenia Celebąk przybliży czym jest QEEG i jak różni się od klasycznego EEG?
CO TO JEST BADANIE QEEG?
QEEG (quantitative EEG), czyli ilościowa analiza zapisu EEG, nazywana także mapowaniem czynności bioelektrycznej mózgu (EEG Brain Mapping), to zaawansowana metoda oceny pracy mózgu. Jest to badanie diagnostyczne polegające na pomiarze i analizie zapisu EEG, które wykorzystuje specjalistyczną aparaturę oraz oprogramowanie komputerowe. Umożliwiają one natychmiastową rejestrację sygnałów bioelektrycznych oraz ich statystyczną analizę i graficzne przedstawienie w postaci tzw. map mózgu.
Podstawą badania jest zastosowanie Transformacji Fouriera, która pozwala przekształcić rejestrowaną falę EEG na fale składowe, różniące się częstotliwością i amplitudą. Dzięki temu możliwy jest dokładny pomiar poszczególnych fal mózgowych – Delta (0,5–4 Hz), Theta (4–8 Hz), Alpha (8–12 Hz), SMR (12–15 Hz), Beta1 (15–18 Hz), Beta2 (18–30 Hz) oraz Gamma (powyżej 30 Hz). Każda z tych fal odpowiada za inne stany świadomości i funkcje poznawcze – od snu i głębokiego relaksu po czujność i koncentrację.
PODOBIEŃŚTWA I ROŻNICE
EEG i QEEG są zbliżone pod względem technicznym – oba badania polegają na umieszczeniu elektrod na skórze głowy, które rejestrują aktywność elektryczną mózgu. Klasyczne EEG pozwala wykryć nieprawidłowości, takie jak wyładowania padaczkowe, guzy, asymetrie międzypółkulowe czy zaburzenia rytmu. Jednak u pacjentów z objawami zaburzeń uwagi, pamięci, nastroju lub funkcji poznawczych, zapis EEG często mieści się w granicach normy. Dopiero analiza ilościowa – QEEG – umożliwia identyfikację subtelnych zaburzeń funkcjonalnych, których nie widać w badaniu standardowym.
INTERPRETACJA MAP MÓZGU
Nieprawidłowy rozkład mocy fal w określonych pasmach częstotliwości może wskazywać na dysregulacje neuronalne charakterystyczne dla takich zaburzeń jak ADHD, depresja, stany lękowe czy bezsenność. Co więcej, QEEG pozwala na wykrycie zmian czynnościowych w mózgu nawet na bardzo wczesnym etapie – zanim jeszcze pojawią się wyraźne objawy kliniczne lub zanim zostaną one uchwycone w innych badaniach.
Ważne jest, aby interpretacja wyników QEEG opierała się na odniesieniu do normatywnej bazy danych i była przeprowadzana przez doświadczonego diagnostę. Na wiarygodność zapisu znaczący wpływ mają także warunki, w jakich przeprowadzane jest badanie – pomieszczenie powinno być ciche, pozbawione bodźców rozpraszających, a pacjent powinien znajdować się w stanie spoczynku, odprężenia i komfortu fizycznego. Niewskazane są silne emocje, zmęczenie, spożycie kofeiny lub leków mogących wpływać na aktywność mózgu.
ZALECENIA PODCZAS WYKONYWANIA BADANIA
QEEG może być wykonywane u dzieci i dorosłych. To badanie nieinwazyjne, bezpieczne i krótkie, które nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi. Standardowo wykonuje się je w dwóch warunkach – przy oczach otwartych i zamkniętych. Dodatkowo możliwe jest przeprowadzenie prostych zadań, takich jak czytanie czy liczenie, by sprawdzić funkcjonowanie mózgu w stanie aktywności. Kluczowe jest usunięcie artefaktów – zakłóceń wynikających z mrugania, ruchów mięśni czy poruszenia głową. Ich obecność może prowadzić do błędnej analizy i źle dobranego protokołu terapii.
Na podstawie zależności między mocą fal (np. Delta > Theta > Alpha > SMR > Beta1 > Beta2) oraz przy uwzględnieniu parametrów normatywnych (np. wg Stermana lub Tyla), można określić odchylenia funkcjonalne i zlokalizować nieprawidłowości w komunikacji między obszarami mózgu.
AUTORKA: mgr psychologii, specjalizująca się w neuropsychologii oraz psychotraumatologii, Ksenia Cielebąk, wykładowczyni Centrum Edukacji AKSON
